“หยิบก็ง่าย หายก็รู้ ดูก็งามตา” การจัดระเบียบบ้านและข้าวของในบ้านมีความสำคัญกับบ้านอย่างไร การจัดระเบียบสมองก็มีความสำคัญต่อพัฒนาการที่ดีของลูกน้อยวัยประถมเช่นกัน วัยนี้เป็นช่วงเวลาที่สำคัญของเด็ก จึงเป็นหน้าที่ของเราที่จะส่งเสริมพัฒนาการทางสติปัญญาและทางสมองของลูก เพื่อช่วยให้ลูกสร้างความมั่นใจและรู้สึกปลอดภัยในสภาวะแวดล้อมรอบตัว ซึ่งทำได้ไม่ยาก มาดูกันค่ะ
ความรักของพ่อแม่ผู้ปกครองที่มอบให้แก่ลูกน้อย จะทำให้ลูกรู้สึกมั่นคงและสมบูรณ์ทางอารมณ์ การกอดและการหอมแก้มลูกเมื่อลูกทำดี จะทำให้ลูกใจฟู หรือหากลูกทำผิด การอบรมสั่งสอนด้วยความรักและปิยวาจา จะทำให้ลูกรับฟังและปฏิบัติตามได้ง่ายกว่าการเฆี่ยนตีหรือตำหนิอย่างรุนแรง เมื่อเราใช้ความรักความอ่อนโยนในการดูแลบำรุงรักษากายใจของลูก สมองของลูกจะหลั่งสารแห่งความสุข และซึมซับความรู้สึกและพฤติกรรมดี ๆ นี้ไว้เป็นแบบอย่าง ทำให้ลูกเติบโตได้อย่างมีคุณภาพและพัฒนาการที่ดี
สมองของลูกจะพัฒนาได้อย่างเต็มที่ และการจัดระเบียบสมองจะเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อได้รับอาหารที่มีประโยชน์ มีสารอาหารที่จำเป็นสำหรับสุขภาพครบถ้วน มีการออกกำลังกายที่เหมาะกับวัย ซึ่งช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดไปยังสมอง ทำให้การคิด ความจำ และการตัดสินใจดีขึ้น รวมทั้งมีการนอนหลับอย่างเป็นสุขที่เพียงพอ เราสอนลูกให้เรียนรู้เรื่องสุขภาพและโภชนาการที่ดี ด้วยการให้ลูกน้อยมีส่วนร่วมในการทำอาหารให้สมาชิกในครอบครัว รู้จักพืชพันธุ์ธัญญาหารชนิดต่าง ๆ และคุณประโยชน์ต่อร่างกาย สมอง และจิตใจ รวมทั้งการกินอาหารประเภทจังค์ฟู้ด ซึ่งเป็นของโปรดสำหรับเด็กเล็ก เราควรสอนให้ลูกรู้ว่ากินได้ แต่ควรเป็นครั้งคราวเท่านั้น เป็นส่วนเสริมเมื่ออยากกินบ้าง ไม่ใช่อาหารประจำวัน เพราะส่วนใหญ่มีปริมาณน้ำตาลและไขมันสูง มีสารอาหารน้อย เราต้องช่วยลูกให้เรียนรู้การสร้างพฤติกรรมที่ดีในการเลือกกินอาหาร และมีความรับผิดชอบต่อสุขภาพของตนเองตั้งแต่เด็กในทุก ๆ ด้าน
ลูกน้อยวัยประถมควรมีการเรียนเป็นการเล่นและการเล่นเป็นการเรียนควบคู่กันไป เราต้องสนับสนุนกิจกรรมการเล่นหรือของเล่นที่เป็นประโยชน์ให้แก่ลูก จัดสถานที่เล่นหรือมุมกิจกรรมที่บ้านให้ลูกตามความเหมาะสม ลูกจะได้มีมุมสงบ มีเวลาและอารมณ์สำหรับการสรรค์สร้างความนึกคิดและจินตนาการที่เกิดจากการเล่นของตนเอง หรือเล่นร่วมกับพี่น้องหรือเพื่อน ๆ เช่น เกมจับคู่เหมือน เกมเล่นตัวอักษร และเกมที่ต้องใช้ความจำในการเล่น จะช่วยพัฒนาสมองส่วนความจำของลูกได้อย่างรวดเร็ว หรือการฝึกระบายสีที่ดีต่อใจของลูกน้อย จะช่วยให้ลูกได้เรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ จากภาพที่วาด มีการทำงานที่ประสานกันระหว่างมือและสมอง และที่ดีที่สุดคือลูกน้อยและเราได้อยู่ใกล้ชิดกัน ได้พูดคุยกันด้วยความรักและความสุขระหว่างการทำกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้นี้ เป็นการเสริมพัฒนาการทางจิตใจ ทางร่างกาย และทางสมองของลูกได้อย่างดี ช่วยให้การจัดระเบียบสมองของลูกดีขึ้น
การฝึกทักษะการคิดวิเคราะห์ที่ง่ายและใกล้ตัวที่สุดให้ลูก คือเราชวนลูกจัดกระเป๋าหนังสือเรียน โดยให้ลูกดูตารางเรียนว่าต้องเรียนวิชาอะไรบ้าง แล้วจัดหนังสือเรียนหรืออุปกรณ์การเรียนที่เกี่ยวข้องไว้ให้พร้อม จัดเตรียมชุดเสื้อผ้าที่จะใส่ไปโรงเรียนวันรุ่งขึ้น รองเท้าถุงเท้าเตรียมพร้อม เงินค่าอาหาร ฯลฯ สิ่งเหล่านี้เราสามารถฝึกให้ลูกคิดเองทำเองได้ แทนที่เราจะทำให้ลูกทั้งหมด เมื่อลูกคุ้นชินกับการดูแลตนเองและการคิดเองเป็น จะช่วยให้ลูกฉลาดคิด และอยู่ในสังคมได้อย่างรอดปลอดภัยเมื่อเติบโตขึ้น
การส่งเสริมการอ่านให้กับลูกตั้งแต่วัยเยาว์ ถือเป็นสิ่งสำคัญในการพัฒนาสมองและการเรียนรู้ เปิดโอกาสให้ลูกน้อยได้รู้จักโลกกว้างขึ้นในหลากหลายมุมมอง ซึ่งส่งผลในระยะยาวต่อความสำเร็จในชีวิตอนาคตของลูก ชวนลูกน้อยไปเลือกหนังสือภาพสีสวยหรือหนังสือนิทานสนุก ๆ ที่ร้านหนังสือ หรือไปเที่ยวงานนิทรรศการหนังสือสำหรับเด็ก ให้ลูกอ่านหนังสือเองหรือหากเล่มใดยากหน่อย เราอาจอ่านให้ลูกฟัง หรือเล่าตามในหนังสือ ทำเสียงเล็กเสียงน้อยเสียงร้องเสียงพูดตามบทของตัวละครในเรื่อง แล้วชวนให้ลูกทำด้วย รับรองสนุกแน่ เป็นการสร้างอารมณ์สนุกและบรรยากาศชวนอ่านให้ลูกเพื่อดึงดูดความสนใจ แถมให้ลูกแต่งเรื่องตามจินตนาการให้เราฟังอีกก็ได้ และมีรางวัลให้หยอดใส่กระปุก พัฒนาการทางด้านภาษา การพูด การฟัง การเขียน การสร้างจินตนาการ และการเติมความสุขของลูกจะดีขึ้นมาก เราสามารถช่วยลูกให้สมองโล่ง ปลอดโปร่งได้ด้วยการสร้างนิสัยการอ่านอย่างเป็นระบบ อ่านก่อนนอนก็ได้ หรือเวลาใดก็ได้ในชีวิตประจำวัน
ก่อนนอนทุกคืนใช้เวลา 5-10 นาทีฝึกการสร้างสติให้กับลูกน้อย เราทำด้วยกันกับลูก ทำเป็นประจำและสม่ำเสมอ หายใจเข้าท้องพอง หายใจออกท้องยุบ หายใจลึก ๆ ช้า ๆ ยาว ๆ เราสามารถใช้เวลาผ่อนคลายกับลูกน้อย ช่วยให้ลูกเรียนรู้วิธีการควบคุมอารมณ์ ความคิด สมอง และจิตใจให้สงบได้ตั้งแต่เล็ก การเรียนรู้วิธีจัดระเบียบสมองด้วยการฝึกสร้างสติ ทำให้ลูกหลับได้ลึก สงบ และสบาย ตื่นเช้าลุกขึ้นมาด้วยความสดชื่นแจ่มใส ไม่งอแงงัวเงีย
วิธีที่เราจัดระเบียบสมองของลูกให้เติบโตและพัฒนาได้อย่างเหมาะสม จะบรรลุผลได้ก็ต่อเมื่อเราต้องเป็นต้นแบบที่ดีให้ลูก เป็นเพื่อนคู่คิดมิตรคู่กายและใจ ให้โอกาส ให้เวลา ให้คำแนะนำ และให้คำชมเมื่อลูกทำในสิ่งที่ดีแม้เพียงเล็กน้อย การบำรุงขวัญและกำลังใจจากเราเป็นสิ่งสำคัญยิ่งสำหรับลูกน้อย
ณัณท